Ba kỳ lạ lần gặp Đại tướng.

Hôm đó, Trung tướng Hoàng Phương, Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự, Thiếu tướng Bùi Công Ái, Phó Viện trưởng cùng đi với cán bộ của Phòng sang nhà riêng của Đại tướng chúc mừng Đại tướng nhân kỷ niệm 38 năm chiến thắng Điện Biên Phủ song song xin quan điểm về một số vấn đề trong lịch sử kháng chiến chống Pháp

Tôi ngỡ ngàng khi nghe Đại tướng nói như vậy bởi sự cầu thị của ông. Sau hội thảo, chúng tôi vào thăm khu di tích ở rừng Trần Hưng Đạo, xã Tam Kim, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng, nơi ghi dấu sự thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền phóng thích quân, đội quân chủ lực tiền thân của Quân đội ta.

Dù rằng ở tuổi 81, nhưng lần đầu đầu tiên được nhìn Đại tướng mặc quân phục mùa đông, ngồi trên ghế sa lông đệm da đã cũ, ở trong phòng khách ngôi nhà ngang nói chuyện, tôi vẫn thấy ở ông toát lên phong độ của 1 vị tướng mạnh mẽ, thông tuệ, sáng láng mà rất gần gũi. Là người có may mắn được nhiều lần gặp Đại tướng trong thế cuộc công tác của mình, tôi hy vọng qua những kỷ niệm nho nhỏ trên đây, bạn đọc sẽ hiểu thêm về tầm vóc và nhân cách của một con người Văn-Võ song toàn, một nhân vật đã góp phần quan yếu định hình lịch sử của Việt Nam và thế giới thời đương đại.

Sau hai năm (2000 và 2001), với hàng chục chuyến đi xác minh nhân chứng và lần theo dấu chân các đội viên Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Yên Bái, Tuyên Quang, ở Hà Nội, ở Quảng Bình và cả ở Lâm Đồng, chúng tôi đã xây dựng được một danh sách khá đầy đủ thông tin về họ tên, bí danh hoạt động, năm sinh, thành phần dân tộc, quê quán, quá trình hoạt động cách mệnh cho đến khi nghỉ hưu hoặc đến khi hy sinh, các phần thưởng huân, huy chương, Bằng sơn hà ghi công.

Trận Điện Biên Phủ còn nhiều vấn đề cần phải nghiên cứu, làm minh bạch, nhiệm vụ của các đồng chí là phải làm rõ những vấn đề đó. # Phóng thích miền Nam Việt Nam. Ông mặc bộ pijama màu sáng, mỉm cười chìa tay ra đón tôi. Một số đồng chí lão thành cách mệnh đi cùng chúng tôi phát hiện trên tấm bia có sự sai sót, nhầm lẫn về tên họ, quê quán, dân tộc, là liệt sỹ hay không phải liệt sỹ của danh sách 34 cán bộ, chiến sỹ Đội Việt Nam tuyên truyền phóng thích quân.

Nhớ về Ông trên báo chí, nhiều tướng soái, sỹ quan Quân đội, nhà nghiên cứu và mọi xã hội dân chúng cả nước đã kể lại những kỷ niệm hết sức xúc động, sâu lắng về hình ảnh một vị tướng trong lòng dân chúng. Gần 60 năm rồi, giờ quân đội ta lớn mạnh, đã đánh thắng cả quân Pháp, quân Mỹ. TTXVN xin trân trọng giới thiệu bài viết Ba lần gặp Đại tướng của PGS.

Xe dừng lại trước một vi la nhỏ, yên tĩnh. Thế cuộc hơn 1 thế kỷ bình dị mà cao quý, gần gụi mà như huyền thoại của vị Đại tướng của dân chúng khó có bút nào có thể viết hết.

Lịch sử chỉ diễn ra một lần nhưng phải nghiên cứu, phải viết nhiều lần, phải viết làm sao cho đúng, phản ánh được sự thật nhưng phải có sức thuyết phục và hấp dẫn người đọc.

TS Nguyễn Mạnh Hà Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng (Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh) như một kỷ niệm đáng nhớ về vị Anh hùng dân tộc. Lúc đó tôi không tin là mình đang được gặp một vị Tướng huyền thoại.

Tôi được cắt cử sang nhà riêng của Đại tướng, gặp Đại tá Nguyễn Huyên, Thư ký của Đại tướng. Chấm dứt nhiệm vụ giữa năm 2002, chúng tôi sang báo cáo Đại tướng về kết quả công việc. Mấy hôm sau, Văn phòng của Đại tướng cho xe đến đón tôi và chở thẳng lên khu vi la Hồ Tây, nơi nghỉ dưỡng của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước.

Tôi thưa với Đại tướng mục đích, nội dung của Hội thảo và yêu cầu Đại tướng dự, phát biểu về sự chỉ đạo của Đảng và Bộ Tổng chỉ huy đánh bại cuộc tiến công của Pháp lên Việt Bắc.

Đặc biệt là trường hợp của mấy đội viên như Hồng Cô (người Mông duy nhất tham gia Đội); đội viên Luận (sau này chúng tôi xác minh họ tên đầy đủ là Nguyễn Văn Luận, quê ở Tuyên Hóa, Quảng Bình); đội viên Nông Văn Ích ở Hà Quảng, Cao Bằng. Lần gặp thứ hai Đó là vào tháng 9 năm 1997. Ông là người LÀM NÊN LỊCH SỬ và là CON NGƯỜI CỦA LỊCH SỬ. ***** Tôi may mắn được gặp Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhiều lần trong vai trò là người làm công tác nghiên cứu, soạn lịch sử quân sự.

Của 34 cán bộ chiến sỹ của Đội. Điều này tôi nhận thấy và kiểm chứng trong cả thảy những lần tôi được gặp Đại tướng.

Khi đó, được phép của thủ trưởng Bộ Quốc phòng ,Viện Lịch sử quân sự Việt Nam, kết hợp với các tỉnh Bắc Kạn, Phú Thọ và Thái Nguyên tổ chức 3 cuộc hội thảo khoa học kỷ niệm 50 năm thắng lợi Việt Bắc Thu Đông 1947.

Theo đúng hẹn, ngày 6 tháng 12 năm 1997, Đại tướng đã lên Thái Nguyên tham dự cuộc Hội thảo kỷ niệm 50 năm thắng lợi Việt Bắc được tổ chức lại Bảo tàng các dân tộc Việt Bắc. # Việt Nam (22/12/1944-22/12/1999), Viện Lịch sử quân sự Việt Nam phối hợp với Tỉnh ủy Cao Bằng tổ chức cuộc Hội thảo khoa học tại Thị xã Cao Bằng. Ông cũng không giấu sự không còn nhớ của mình. Lịch sử của dân tộc, của Quân đội ta anh hùng lắm, các đồng chí phải làm sao cho phản ánh được điều đó vào trong sách lịch sử để giáo dục thế hệ trẻ.

Lần gặp thứ ba Năm 1999, kỷ niệm 55 năm ngày thành lập Quân đội quần chúng. Như không lệ, Đại tướng mặc binh phục mùa hè tiếp chúng tôi trong phòng khách ở nhà trên.

Đại tướng chú tâm nghe, thỉnh thoảng đưa ra một số câu hỏi, nhận xét.

Tôi lúc đó đang làm Tổng biên tập Tạp chí Lịch sử quân sự, được cắt cử phụ trách một tổ thực hiện nhiệm vụ. Tôi xuống xe đã thấy Đại tướng đứng chờ ở bậc tam cấp. Đại tướng rất trang nghiêm trong công việc, việc gì chưa nắm chắc, ông hỏi lại cho rõ.

Trên cơ sở kiến nghị đó, Tổng cục Chính trị giao cho Viện Lịch sử quân sự Việt Nam xác minh làm rõ và trả lời. Tôi tuyệt nhiên không thấy Đại tướng nhắc đến bản thân mình trong buổi chuyện trò.

Tiễn tôi ra cửa, Đại tướng nói thêm: Nghèo, khó khăn thế mà chung cục đánh thắng cả Pháp rồi sau là Mỹ. Chẳng những thế, nó còn giúp cho cơ quan chính sách trong và ngoài quân đội có cơ sở tham khảo để giải quyết chính sách cho các gia đình chiến sĩ chưa được hưởng. Đại tướng gật đầu, chỉ ghế cho tôi ngồi và nói ngay: Các đồng chí tổ chức kỷ niệm thắng lợi Việt Bắc là rất tốt, tôi hoan nghênh.

Nghe tôi trình bày xong, Đại tướng nói: thế là được rồi, mình sẽ viết bài cho các cậu. Tôi biểu đạt mục đích của hội thảo và bày tỏ mong muốn mời Đại tướng tham dự. Trong quá trình thực hành nhiệm vụ này, chúng tôi nhiều lần được Đại tướng Võ Nguyên Giáp trả lời làm rõ các vấn đề liên quan đến hoạt động của Đội và về các chiến sĩ.

Người được Đại tướng liền nói đến chính là Bác Hồ, người đã có ảnh hưởng rất lớn đến cả thảy thế cục và sự nghiệp của Đại tướng. Vì thế, bên cạnh sự may mắn được gặp, chúng tôi còn ý thức rõ là cần phải gặp được Đại tướng càng nhiều càng tốt để “tranh thủ” khai thác tư liệu từ ông với tư cách là chứng nhân lịch sử, là người trong cuộc trong suốt chiều dài lịch sử cách mạng từ khi có Đảng.

Đại tướng nghe xong, từ tốn nói: Sự kiện này đã diễn ra nửa thế kỷ rồi, nhiều sự kiện diễn biến tôi không còn nhớ rõ, hôm nào cậu đến đây nói lại cho tuốt diễn biến chiến dịch rồi sau đó viết gì sẽ viết. Ảnh: Ngọc Khanh – TTXVN Lần gặp trước tiên Đó là vào năm 1994, lúc đó tôi là cán bộ của Phòng Lịch sử kháng chiến chống Pháp.

Phong độ của ông, những cử chỉ không một chút xã giao, như của một người ông đối với một đứa cháu, đã khích lệ tôi bình tâm trở lại.

Bài phát biểu quan trọng của Đại tướng đã được in trọng thể ở trang đầu của cuốn Kỷ yếu Hội thảo.

TS Nguyễn Mạnh Hà. Nếu hôm hội thảo, sức khỏe cho phép mình sẽ lên dự.

Hồi đó, Bác Hồ giao cho tôi nhiệm vụ tổ chức thành lập Đội. Các cậu viết sử chiến tranh phải làm sao nói rõ được điều này. Tôi vắng với Đại tướng mưu mô, kế hoạch và quá trình chuẩn bị đánh lên Việt Bắc nhằm chóng vánh chấm dứt cuộc chiến tranh xâm lược lần thứ hai của thực dân Pháp theo ba đường: đường không, đường bộ, đường thủy nhằm bao vây và tổ chức càn quét những nơi chúng nghi có các cơ quan của Trung ương Đảng, Chính phủ, Quân đội ta đứng chân, nhằm phá những cơ sở kho tàng, công xưởng quân giới.

Đại tướng cảm ơn Viện đã đến chúc hạ nhân ngày chiến thắng Điện Biên Phủ và nói: Đây là thắng lợi chung của cả dân tộc mà công trước tiên thuộc về Đảng ta và Bác Hồ.

PGS. Trong những lần vinh dự được gặp, làm việc với Đại tướng, tôi nhớ nhất những kỷ niệm sau: Ngày 12/2/1971, Đại tướng Võ Nguyên Giáp chuyện trò thân mật với các Anh hùng, dũng sĩ miền Nam ra miền Bắc dự Lễ kỷ niệm lần thứ 10 Ngày thống nhất các lực lượng vũ trang quần chúng.

Vật chất hầu như thường có gì, khó khăn lắm. Hôm thành lập, không khí rất nghiêm chỉnh nhưng thân mật, ấm êm. Đại tướng đã kể về họ, giúp chúng tôi thêm tư liệu và nghị lực để “đi tìm” ra những chiến sĩ này vì thông tin về họ rất ít ỏi. Nhìn Đại tướng say sưa, lại được ngồi gần như đối diện với Đại tướng, tôi thầm nghĩ: những lời tâm can gan ruột của người thày dạy sử ở trường tư thục Thăng Long năm xưa, của vị Đại tướng nổi tiếng, của người Chủ tịch danh dự Hội Khoa học lịch sử hôm nay chính là lời khuyên bảo, nhắn nhủ, gửi gắm tâm tư, mong muốn của ông đối với những người viết sử, đặc biệt là lịch sử quân sự.

Độc đáo lắm, đặc biệt lắm. Đại tướng nói: công việc của các đồng chí rất có ý nghĩa, góp phần làm rõ các hoạt động của Đội quân tiền thân của Quân đội và những con người cụ thể. Tôi cũng muốn dự nhưng chưa nắm được cụ thể yêu cầu của Hội thảo, đồng chí nói rõ luôn xem. Cảm ơn đồng chí.

Tôi đứng nghiêm chào. Một cảm giác gần gụi, thân thiết dâng lên trong lòng. Họ viết thư kiến nghị lên Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị và Bộ Tư lệnh Quân khu I đề nghị xác minh làm rõ và bổ sung, sửa những nhầm lẫn trong tấm bia khắc tên 34 cán bộ Chiến sỹ của Đội.

Tôi theo anh Huyên lên phòng khách vừa lúc gặp Đại tướng đi ra.